Dekady, gdzie kontrola finansów przedsiębiorstw sprawowana była praktycznie tylko przez jedną, dwie instytucje i była wyłączną domeną państwa, wraz z okresem realnego socjalizmu odeszły w niebyt. Oczywiście firmy tamtego okresu miały mieć teoretycznie wbudowane mechanizmy samokontroli, jednakże z wiedzy powszechnej, jak i z badań historyków gospodarczych dobrze wiemy już, jak owa kontrola finansów wyglądała. Dziś owo „sprawdzenie’ i „kontrola” finansów podmiotu gospodarczego są w stopniu o wiele bardziej usystematyzowanym, tak iż całość wiedzy, ramy prawne, system procedur, jak i indywidualne umiejętności biegłego rewidenta, zostały scalone w osobną dziedzinę nauki o finansach. Obecnie każda szanująca się uczelnia ekonomiczna lub wszechnica o charakterze uniwersalnym ma w swojej ofercie kierunek audyt finansowy.

Agencje audytorskie – zakres działań

Generalnie podchodząc do ważkiej kwestii jak wybrać firmę do audytu finansowego, powinniśmy zdać sobie sprawę, że audyt jest usługą i procedurą wyjątkowej klasy – bardzo ważna jest tu rzetelność i precyzja działań audytora, jego wiedza, ale także elastyczność, umiejętność wpasowania się w wyjątkowe przecież realia danej firmy i spostrzegawczość. Jakkolwiek Ustawa z dnia 11 maja 2017 roku „o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1089) skupia się przede wszystkim na warunkach niezbędnych do uzyskania tytułu biegłego rewidenta oraz przedmiocie jego działalności, to powinniśmy wiedzieć, że obszar działania zewnętrznych audytorów finansowych może wykraczać poza potocznie dorozumiane i obecne w publicznej świadomości stereotypowe i uproszczone myślenie, jakoby audytor koncentrował się wyłącznie na sprawozdaniu finansowym spółki.

Otóż i pole działania i zakres usług świadczonych przez zewnętrzne agencje audytorskie jest dużo szerszy i zależny od wymagań klienta. W pierwszym więc rzędzie musi więc skupić się na prawdziwości danych zawartych w firmowej sprawozdawczości, sprawdza czy księgowość firmy rzeczywiście rzetelnie odzwierciedla faktyczne finansowe posunięcia przedsiębiorstwa, a wreszcie w ostatecznym rozrachunku przynosi inwestorom niezbędne dane (oceniane z zewnątrz, więc jakże wartościowe), by upewnić ich, jaka jest rzeczywista kondycja spółki, w którą zainwestowali swój kapitał.

Tak więc focus działań biegłego rewidenta umiejscowiony jest na sprawozdawczości finansowej firmy, ale na życzenie klienta może on za pomocą swoistego „śledczego” podejścia do księgowości dokładnie zbadać „głębsze” pokłady firmowej rachunkowości, by sprawdzić czy w dysponowaniu kapitałem firmy nie popełniono jakichś celowych nadużyć, wręcz czy nie dokonano defraudacji środków czy oszustw podatkowych.

Kolejnym obszarem jaki może się znaleźć w „polu badawczym” audytora jest przygotowanie podstawy do wyceny przedsiębiorstwa. Nie trzeba wspominać, że jest to wymóg, który powstaje, gdy podmioty chcą dokonać fuzji lub gdy jeden z nich chce wchłonąć drugi, a będąc tym zainteresowany, potrzebuje danych bardziej szczegółowych lub też potwierdzających, np. raport giełdowy lub rynkowy wizerunek firmy.

Jaką firmę wybrać do audytu finansowego?

Wybór firmy, zajmującej się audytem finansowym będzie więc zależał od bardzo wielu czynników, przy czym powinniśmy zdawać sobie sprawę, iż kosztowność całego przedsięwzięcia nie powinna być tutaj czynnikiem decydującym. A zatem, jaką firmę wybrać do audytu finansowego?

Dokonując takiego wyboru przede wszystkim przyjrzyjmy się czy audytor zewnętrzny jest firmą z długoletnim doświadczeniem. I jakkolwiek zabrzmi to – delikatnie rzecz ujmując – niejako śmiesznie, konserwatywna tradycja długoletnich działań w obszarze kontroli finansów pozwoli odczuć nam, że jesteśmy w dobrych rękach. Wieloletnie doświadczenie oznacza bowiem długo zdobywaną i nawarstwiającą się wiedzę. Audytorzy będą wiedzieć „czego mogą się spodziewać” w danym typie spółki i w danej branży. Procedury będą przebiegać sprawniej, bowiem rewidenci z gruntu będą wiedzieć jaki i gdzie skoncentrować działania, by proces audytu przebiegł sprawnie i szybko.

Zastanawiając się zatem, jaką firmę wybrać do audytu finansowego, pamiętajmy także iż takie firmy, których rewidenci specjalizują się w danych, wąsko wyodrębnionych obszarach lub ich wiedza jest na tyle kierunkowa, że swobodnie można powiedzieć, że są „fachowcami od …”, np. branży spożywczej lub przemysłu budowy maszyn. Unikniemy wtedy irytującej obie strony sytuacji, gdy zmuszeni jesteśmy poświęcić czas i środki, by niejako audytora wprowadzić w realia i specyfikę naszej firmy i branży. A naszym celem nie jest przecież proces zaimplementowania nowego, nieznającego dziedziny pracownika na stażu w naszej firmie.

Z innych ważnych kwestii, o których musimy wiedzieć, gdy dokonujemy wyboru biegłego rewidenta jest ustawowy obowiązek całkowitej i transparentnej niezależności. Sytuacja musi być tutaj krystalicznie czysta – jakakolwiek podległość, powiązania (kapitałowe, akcyjne, stanowiskowe, rodzinne itp.) obu podmiotów, to okoliczność z miejsca dyskwalifikująca rozpoczęcie procedury audytu. Sprawa na pierwszy rzut oka może się wydać całkowicie oczywista, wręcz banalna, jednakże trzeba wspomnieć, że wiele podmiotów rewizyjnych prowadzi także usługi rachunkowe lub prawne, i w takiej sytuacji byłoby wskazane byśmy rozejrzeli się na rynku za audytorem całkowicie nam „obcym”.

Sprawdźmy także to, czy audytor jest w stanie korzystać z zewnętrznej wiedzy eksperckiej. Konsultacje z ekspertami (np. biegłymi sądowymi, akademickimi znawcami obszaru badanego) nie tylko usprawnią procedury audytu, „uzbrajając” niejako audytora w dodatkową wiedzę, lecz przede wszystkim wydatnie zmniejszą ryzyko popełnienia subiektywnych błędów przy ocenie kwestii prawno-podatkowych.

Nie bagatelizujmy więc znakomitego narzędzia jakim jest audyt, nawet jeśli zgodnie z literą ustawy nie podpadamy pod żadną z wyszczególnionych w niej kategorii (banki, ubezpieczyciele, spółki akcyjne, kasy spółdzielcze, czy firmy o danym pułapie dochodów, itd.) instytucji do audytu finansowego zobligowanych. Dziś coraz więcej podmiotów gospodarczych sięga do audytu, wiedząc, iż jest to jeden z bardziej efektywnych elementów budowy wizerunku rynkowego. Firma taka zdaje się być bardziej transparentną, wręcz godną zaufania i sumiennie postrzegającą swe rynkowe współzależności i uwarunkowania.